Podczas Powstania Warszawskiego samoloty alianckie niosły pomoc dla walczącej jeszcze Warszawy we wrześniu 1944 roku. 18 września amerykańska forteca B17G „Do zobaczenia”, została zestrzelona nad Dziekanowem Leśnym. Ośmiu członków załogi zginęło, dwóch przeżyło katastrofę i zosatło pojmanych i wziętych do niewoli. Po wojnie powrócili do USA. Jeden z bohaterskich lotników, Władysław Szymczak – Walter Shimshock pochodził z Columbia Heights (Minnesota).
W Łomiankach wszyscy pamiętają o niosących pomoc żołnierzach amerykańskich. Jednej z ulic w Dziekanowie Leśnym nadano imię Francisa Akinsa, właśnie tutaj pochowanego z rozkazu Niemców w zbiorowej mogile lotników w 1944r. Staraniem małżeństwa Niegodziszów z Dziekanowa na tej mogile postawiono skromny pomnik.
Tuz po wojnie, 5 października 1946 roku, Polski Czerwony Krzyż dokonał ekshumacji ciał lotników amerykańskich aby przenieść je najpierw na Cmentarz Powązkowski w Warszawie, a następnie – na amerykańskie cmentarze wojskowe w Belgii i w USA.
Poniżej relacja naocznego świadka mgr Ryszarda Szcześniaka/ wtedy mieszkańca Dziekanowa Polskiego /-artykuł z 1982r z wydawnictwa Skrzydlata Polska nr 24 pt. B-17 ‘Do Zobaczenia’
Na cmentarzu wojennym w Kiełpinie w 1987 roku został odsłonięty Pomnik Pamięci Lotników Amerykańskich. Inicjatorem wzniesienia obelisku był m.in. naoczny świadek zestrzelenia samolotu p. Ryszard Szcześniak oraz p. Stanisław Baran przewodniczący ZBOWiD.
Obelisk wykonali rzemieślnicy z Łomianek.
W 1987r ówczesny wiceprezydent USA George Bush odwiedził Łomianki i złożył kwiaty pod pomnikiem ku czci zestrzelonych 8 lotników amerykańskich.
W 2009 roku załodze amerykańskiego samolotu B-17, strąconego nad Dziekanowem; por. Francis Akins, ppor. Shaw Forrest, ppor. Myron Merril, chor. Ely Berenson, st. sierż. Frank de Cillis, st. sierż. Marcus Shook, sierż. Władysław Szymczak, sierż. George Mac Phee, sierż. Paul Haney, plut. James Christy nadano tytuł Bohatera Ziemi Łomiankowskiej.
W 2004 r. obelisk ku czci ośmiu lotników amerykańskich zestrzelonych w Dziekanowie Leśnym w 1944 r. odwiedził wiceprezydent Al Gore.
W 1991 roku w szkole podstawowej w Dziekanowie Leśnym odsłonięto tablicę Pamięci Lotników Amerykańskich zestrzelonych we wrześniu 1944 roku.
W trakcie wizyty rodzin poległych lotników w Łomiankach w 1989 r., powstał pomysł nawiązania współpracy siostrzanych miast. Gorącymi orędownikami tego pomysłu byli bracia poległego lotnika – Bernard i George Szymczak. Z ich inicjatywy 14 lipca 1991 r. została podpisana umowa o współpracy między Łomiankami i Columbia Heights. Sekretarzem Społecznej Komisji Siostrzanych Miast Łomianki, Polska –Columbia Heights, USA był m.in mgr Ryszard Szcześniak – naoczny świadek zestrzelenia samolotu .
” W dniu 18 września o godz. 6.20 z lotnisk wschodniej Anglii wystartowało 110 bombowców B-17 „latających fortec” 3 Dywizji 8 Amerykańskiej Armii Powietrznej. Akcją dowodził płk pilot Karl Trusdell. Wyprawę osłaniały 154 myśliwce P-51 „Mustang”. Każda z tych maszyn zabierała 11 ton paliwa, 3 tony zasobników, ponad tonę ważyła amunicja do broni maszynowej, załoga liczyła 10 -11 żołnierzy. Do obsługi technicznej tych 110 bombowców i 156 myśliwców trzeba było zaangażować bardzo liczny personel. Prawie 5.000 do bombowców, każda z maszyn była obsługiwana przez zespół ludzki; 500 osób obsługiwało start myśliwców. Razem było niezbędnych około 5.500 ludzi pracujących na ziemi, aby wyprawa doszła do skutku i ponad 1.400 lotników w powietrzu.’
” Na całej trasie do walczącej Warszawy wyprawa nie spotkała się z niemiecka obroną przeciwlotniczą. Dopiero w rejonie Łomianki-Dąbrowa rozpoczął się mało celny ogień artylerii przeciwlotniczej narastający w miarę nadlatywania nad miasto samolotów . Naliczono około 45 strzelających ciężkich dział 88 mm. W pobliżu Warszawy pocisk artylerii przeciwlotniczej trafił bombowiec B-17, który eksplodował ok. 12.46 w rejonie Pelcowizny. 7 członków załogi zginęło, 3 wyskoczyło na spadochronach i zostało wziętych do niewoli. Jednego z nich, który ze złamaną nogą wylądował w rejonie wsi Dąbrowa-Dziekanów, po krótkim przesłuchaniu, Niemcy rozstrzelali. Artyleria przeciwlotnicza uszkodziła wiele B-17. Samoloty amerykańskie miały zrzucić zasobniki w trzech miejscach: na Mokotowie, Żoliborzu i Śródmieściu. Rejony te oznaczono białymi, stumetrowymi prześcieradłami na ulicach i dachach domów… Zrzucono 1.284 zasobniki, z których niestety tylko 228 podjęli powstańcy….” cyt. z http://www.sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/powstanie/powstanie_zrzuty.html
Dziekanów Polski, 17 września, 2020 r.
W materiale wykorzystano informacje pochodzące z poniższych stron:
http://www.sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/powstanie/powstanie_zrzuty.html
https://www.lomianki.pl/pl/gmina-lomianki/miasta-partnerskie/7204,Columbia-Heights.html
http://www.sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/powstanie/powstanie_zrzuty.html